15 Kasım Ekonomik Durum

15 Kasım Ekonomik Durum

“Her gün yeni bir gemi kalkar insanın umut limanından. Özgürlük için, yaşamak için. ve fırtınaya inat, dalgaya inat, ölüme inat, ekonomik krize inat, cari açığa inat.”

Bir zamanlar çok yaygın bir söylem vardı: “Finanse edildiği sürece cari açık sorun olmaz.” Sonrasında bu yaygın söyleme yaygınlık kazanmış bir başka söylemle yanıt verilir oldu: “Finanse edilemezse zaten cari açık verilmez.”

Aslında söylemlerin ikincisi daha doğru. Ortada bir açık varsa bir şekilde finanse edilmiş olmalı. Sorun asıl olarak nasıl finanse edilmiş olduğunda ortaya çıkıyor.

Cari Açığın Kaynakları:

Bu yılın ilk 9 ayında cari açığın büyüklüğü yaklaşık olarak 30 milyar dolar oldu

Geçen yılın ilk 9 ayındaki cari açık 31.291 milyon dolar olmuştu. Demek ki bu yılın ilk 9 ayında cari açıkta geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 1,3 milyar dolarlık bir düşüş söz konusu.

Cari açığı finanse etmesi gereken kalemler de bu yılın ilk 9 ayında açık vermiş. Yani gelen finansmandan fazlası dışarı gitmiş ve sonuçta açık 34,2 milyar dolara yükselmiş. Oysa geçen yılın ilk 9 ayında cari açık sermaye ve finans hesabıyla tamamen finanse edilmiş üste de 2,7 milyar dolar kalmıştı.

Bu yılın ilk 9 ayında cari denge açık vermiş ve finans hesabı bu açığı kapatmak bir yana üstüne 4,3 milyar dolar daha açık eklemiş ve toplam olarak 34.193 milyon dolara yükselmiş bulunan dış finansman ihtiyacı nasıl kapanmış?

Onun yanıtı da net hata ve noksan hesabıyla rezerv değişiminde görülüyor. Bu yılın ilk 9 ayında 17.307 milyon dolar net hata ve noksan oluşmuş. Yani Türkiye’nin dış açığını finanse etmekte 17,3 milyar dolar kullanılmış ama bu paranın nereden geldiği bilinmiyor. Buna ek olarak ilk 9 ayda rezervlerden 16.686 milyar dolar kullanım gerçekleşmiş. Yani dış açığın yaklaşık 17 milyar dolarlık bölümü de Merkez Bankası’nın rezervlerinden kullanılarak finanse edilmiş. Merkez Bankası’nın yılbaşı döviz rezervleri 84 milyar dolar iken Eylül ayı sonunda 17 milyar dolar azalmayla 64 milyar dolara gerilemiş bulunuyor.

Sonuç;

Cari açık 2018 yılının ilk 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 1,3 milyar dolar azalarak yaklaşık 30 milyar dolar olmuş. Buna karşılık geçen yılın ilk 9 ayında cari açığı kaynağı belli dış finansman kalemleriyle finanse eden sistem bu yıl açığın 17 milyar dolarlık bölümünü kaynağı belli olmayan kalemlerle (net hata ve noksan), 17 milyar dolarlık bölümünü de Merkez Bankası’nın döviz rezervlerini kullanarak finanse etmiş. Bu gelişme sonucunda Merkez Bankası’nın döviz rezervinde ciddi bir gerileme ortaya çıkmış.

Özetle cari açık finanse edilmiş ama finansmanda kullanılan dövizin yarısının nereden geldiğini bilmiyoruz diğer yarısını ise rezervlerden harcamışız.

Bu tür bir finansman sürdürülebilir bir finansman değildir. 

Rivayete göre "en kötü “nün nerede olduğu aranıyormuş. Arama çalışmalarına benden bir katkı gelsin. Her yerde serbest düşüşte PMI endeksleri (PMI'da 50,0 altı küçülmedir) Erken uyarı modelim global krize %91 veriyor (2019 ikinci yarı için). İthalata dayalı beton ekonomisinin bitişine az kaldı.

En kötü İLERİDE.

Kaynak:      Mahfi EĞİLMEZ

              Erkan ŞAHİNÖZ