BPO ; Dış Ticarette yeni bir ödeme şekli,

YENİ GELİŞMEKTE OLAN BİR ÖDEME ŞEKLİ BPO

BPO (Bank Payment Obligation) / “Banka Ödeme Yükümlülüğü” banka garantili olmayan ödeme yöntemleri (Mal mukabili, vesaik mukabili ödeme vb.) için banka güvencesi ve geniş finansman imkânları sağlayan yeni bir bankacılık ürünüdür.

BPO açık hesap (Mal Mukabili) ve belgeli tahsil (Vesaik Mukabili) gibi ödeme yöntemleri için banka güvencesi getirmektedir.

Akreditif, standby ve banka garantisi gibi ürünleri karmaşık ve pahalı bulan ve bu gibi nedenlerle kullanmak istemeyen ancak banka güvencesinden de faydalanmak isteyen firmaların kullanabileceği bir alternatiftir.

BPO’nun ortaya çıkış sebebi olarak ticareti kolaylaştırma, elektronikleştirme, kağıdı ortadan kaldırma, güvence sağlama ve basitlik olarak özetlenebilir.

Bu amaçla yapılan çalışmalar sonucu tamamen otomatik bir sistem ortaya çıkmıştır. Bu çalışmalar SWIFT/TSU (Trade Services Utility)’nun BPO kuralları ve arkasından ICC’ nin BPO için tasarladığı kurallar ile tamamlanmıştır.

ICC’ nin BPO kurallarını yazma çalışması SWIFT ve ICC arasında imzalan bir protokol ile 2012’de başlamıştır. Bankalar 2013 yılı içerisinde çıkan ve yürürlüğe giren ICC’nin BPO’ya ilişkin kurallarını adapte etmektedirler.

Teknik tarafı ve kuralların çok sade ve basit olması, kağıt olmaması, çok hızlı olması ve hepsinden önemlisi banka güvencesi olması BPO’ nun en önemli özellikleridir.

Kesinlikle bir akreditif, standby veya teminat mektubu değildir; bir ihracat sigortası da değildir. Bu tamamen yeni bir üründür. Açık hesap, tahsil işlemleri türü işlemlerin banka güvencesi ile elektronik ortamda yapılmasını sağlayan bir tekniktir.

Mevcut finansman çözümlerini tamamlayan alternatif bir enstrümandır.

Bazı yorumlar BPO’nun elektronik bir akreditif veya basitleştirilmiş bir akreditif olduğunu belirtseler de tam olarak doğru değildir, kendine özgü bir yöntem olarak görülmesi daha doğru olacaktır.

BPO yeni ICC Kurallarında şu şekilde tanımlanmaktadır:

Yükümlü Banka’nın (Obligor Bank) elektronik ortamda Lehdar Banka’dan (Recipient Bank) aldığı verileri “Oluşturulmuş Veritabanı”nda (Established Baseline) belirlenen şartlar ile uygunluk sağlaması üzerine Lehdar Banka’ya (Recipient Bank) ödeme yapacağına, vadeli ödeme yükümlülüğüne gireceğine ve belirlenen tutarı vadede ödeyeceğine ilişkin geri dönülmez ve bağımsız bir taahhüdüdür.

Bir bankanın BPO’ya katılması için öncellikle SWIFT’in geliştirdiği TSU (Trade services Utility) veya benzer bir sistemi satın alması veya geliştirmesi gerekir.

Bu sistem TMA (Transaction Matching Application) olarak adlandırılmaktadır. BPO’nun çalışması için gereklidir; zira elektronik verilerin eşleştirmesini yapacak ve rapor üretecektir.

Alıcı satıcıya bir sipariş gönderir , Alıcı sipariş bilgilerini ve BPO şartlarını bankasına (Obligor Bank) gönderir , Satıcı sipariş bilgilerini ve BPO şartlarını bankasına (Recipient Bank) teyit eder, Alıcı tarafından gönderilen ve satıcı tarafından teyit edilen bilgiler TMA (Transaction Matching Application)’ da karşılaştırılır.

Bilgiler birbirini karşılarsa yani eşleşirse o halde Oluşturulmuş Veritabanı (Established Baseline) oluşur.

Alıcı ve satıcı bankalarından Eşleşme Raporu (Matching Report) alırlar. Satıcı malları varış yerine sevk eder, Satıcı taşıma belgesi ve fatura bilgilerini bankasına ibraz eder, bankası bilgileri eşleşmek üzere TMA (Transaction Matching Application)’a gönderir, Alıcı kendi bankasından (Obligor Bank) bir eşleşme raporu alır. Şayet varsa eşleşmeyen kısımları kabul etmesi için davet edilir.

Satıcının bankası (Recepient Bank) başarılı eşleşme konusunda satıcıya bilgi gönderir. Satıcı, alıcının malı çekebilmesi için kağıt belgeleri doğrudan alıcıya gönderir. Alıcının bankası vadesinde mal bedelini satıcının bankasına gönderir ve Satıcının bankası da satıcıya ödeme yapar.

BPO, ICC kurallarına tabi bir akreditif, standby veya garantinin alternatifi değildir.

Mal mukabili veya vesaik mukabili gibi korumasız ödeme yöntemlerine banka ödeme taahhüdü getiren bir üründür.

Fiziki belgeler ile ilgilenmez, sadece verileri karşılaştırıp ödeme yapar. Fiziki belgeleri taraflar birbirlerine gönderirler.

BPO ve Akreditif arasındaki fark:

Akreditif, fiziki belgelerin bankaya ibraz edilmesini gerektirir, BPO’da fiziki belgeler mal mukabilindeki gibi satıcı tarafından direkt olarak alıcıya gönderilir. Bankaya sadece belgelerden elde edilmiş bilgiler eşleşme için gönderilir.

Akreditif işleminde banka direkt olarak satıcıya karşı taahhüde girer, BPO’da Yükümlü Banka sadece Lehdar Bankaya karşı taahhüde girer. BPO’da lehdar (Beneficiary) Lehdar Banka (Recipient Bank)dır.

Sadık YILDIZ , syildiz987@gmail.com